ساچمه شات بلاست

ساچمه شات بلاست ، قطعات فلزی (معمولا فولادی) کوچکی هستند که به عنوان ماده اولیه و مصرفی دستگاه شات بلاست از آن استفاده می شود. ساچمه شات بلاست عامل تمیز کننده و زنگ زدا در دستگاه های شات بلاست می باشد. به عبارتی دیگر، شات یا ساچمه شات بلاست گلوله های فلزی است که توسط دستگاه شات بلاست به سطح قطعات فلزی مورد نظر پرتاب می شود تا آن ها را تمیز کند. ساچمه های مذکور در ماشین های بلاستینگ انرژی خود را با پرتاب شدن به سمت قطعه مورد نظر صرف برخورد با سطح و پاک سازی آلودگی های سطحی از آن می کنند.

در گذشته بیشتر از ماسه به جای ساچمه شات بلاست فولادی استفاده می شد و پاکسازی با این روش سندبلاست فلزات نام داشت. اما با گذشت زمان و با پیشرفت هایی که در زمینه تولید قطعات حاصل شد، نیاز به ساچمه های فولادی نیز افزایش پیدا کرد. دلیل این موضوع تولید و ریخته گری فلزاتی بود که سختی و مقاومت به سایش بالایی داشتند. رفته رفته این قطعات به پاکسازی سطحی نیاز پیدا کردند اما استفاده از ذرات ماسه ای برای پاکسازی و زنگ زدایی آن ها مناسب نبود. به همین دلیل ساچمه شات بلاست فولادی جایگزین نوع ماسه ای آن شدند. ساچمه شات بلاست علاوه بر قدرت سایندگی بالاتر، از نظر زیست محیطی نیز کاملا پاک و بی خطر است.

اپراتور در حال انجام فرایند سند بلاست

ساچمه فولادی شات بلاست

گلوله های مورد استفاده در فرایند شات بلاست که تحت عنوان shot نیز شناخته می شوند شاید مهم ترین بخش این فرایند باشند. همانطور که پیش تر بیان شد، ساچمه ها یا گلوله های ریز فولادی که به صورت کروی هستند به منظور تمیز کاری سطوح قطعات استفاده می شوند. ساچمه شات بلاست را می توان بر اساس اندازه هاي استاندارد و بين المللي آنها طبقه بندی کرد. برای مثال، يکي از مهمترين استاندارد هایی که در این رابطه وجود دارد، استاندارد SAE J444 مي باشد. طبق اين استاندارد، ساچمه شات بلاست بر اساس اندازه و قطر تقسیم بندی می شود.

لازمه به کار گیری ساچمه شات بلاست این است که دارای خواص مکانیکی خوبی باشد. در صورتی که خواص مکانیکی ساچمه های مذکور رضایت بخش باشد، می توان از آن ها بار ها و بار ها بدون اینکه توانایی خود را از دست بدهند استفاده کرد. به همین دلیل کنترل دقیق ترکیب شیمیایی ساچمه شات بلاست بسیار مهم است. معمولا ترکیب شیمیایی ساچمه شات بلاست پس از تولید باید توسط دستگاه های آنالیز شیمیایی کنترل شود.

ساچمه های کروی شات بلاست

برای مثال ساچمه های فولادی شات بلاست کربن بالا که در صنعت بسیار پرکاربرد هستند به جز آهن که عنصر اصلی آن هاست معمولا دارای ترکیب زیر هستند. ۰.۸ تا ۱.۱ درصد وزنی کربن، ۰.۱ تا ۰.۷ درصد سیلسیم، ۰.۸ تا ۱.۲ درصد منگنز و مقادیر بسیار کمی از فسفر و گوگرد. تعیین دقیق ترکیب شیمیایی ساچمه شات بلاست این امکان را به ما می دهد که به سختی مناسبی برسیم. نتیجتا با این کار می توان پیش از تعویض، از ساچمه ها تا هزار بار یا بیشتر استفاده کرد.

انواع ساچمه شات بلاست

همانطور که پیش تر بیان شد، ساچمه شات بلاست را می توان به صورت های مختلفی تقسیم بندی کرد. برای مثال این ساچمه ها معمولا بر اساس سایز و جنسشان تقسیم بندی می شوند. جنس این ساچمه ها به انواع فولادی کم کربن و پر کربن تقسیم بندی می شوند. ابعاد و سایز ساچمه شات بلاست را نیز می توان به دسته های s70 تا s930 تقسیم بندی کرد.

پاکسازی لوله های آلوده با استفاده از فرایند شات بلاست

نکته دیگری که در رابطه با ساچمه شات بلاست باید بدانیم این است که این ساچمه ها مشابه یکدیگر نیستند. ساچمه شات بلاست در انواع گرید ها و ابعاد مختلف تولید می شود. زیرا کاربرد هر ساچمه می تواند متفاوت باشد. گرید های مذکور هر کدام تعیین کننده ویژگی نهایی سطوحی است که قرار است تحت فرایند شات بلاست قرار گیرند. برای مثال شکل و ابعاد ساچمه شات بلاست از عواملی هستند که می توانند تنوع تولیدی آن ها را زیاد کنند. اما باید بدانیم اگر شکل ساچمه شات بلاست به صورت کروی باشد، فرایند شات بلاست تسریع پیدا می کند. به این معنا که ساچمه کروی دارای بهترین بازدهی است.

همچنین در صورتی که ابعاد ساچمه شات بلاست کوچک باشد سطح را بهتر پولیش کرده و در نهایت سطحی صاف تر را خواهیم داشت. به این معنا که با بزرگتر شدن ساچمه شات بلاست ، سطح نهایی قطعه نیز زبر تر خواهد شد. دو عامل دیگر نیز در فرایند شات بلاست موثر هستند. اول سختی و جنس ماده ای است که قرار است شات بلاست شود. دوم قدرت توربین های پرتاب کننده ساچمه شات بلاست است.

تفاوت شکل ظاهری پیش و پس از انجام فرایند شات بلاست

مزایای ساچمه شات بلاست

در صورتی که بخواهیم مزایای ساچمه های شات بلاست را خلاصه کنیم می توان به موارد زیر اشاره کرد. بسته به قدرت و سختی ساچمه شات بلاست ، می توان از آن ها به دفعات بسیار زیادی استفاده کرد. (البته لازم به ذکر است که کارکرد این ساچمه ها علاوه بر جنس آن ها، به مشخصات و قدرت پرتاب کننده و همچین سطح تمیز شونده نیز بستگی دارد). همچنین از ساچمه شات بلاست می توان هم در دستگاه های توربینی و هم در دستگاه های ایربلاست استفاده کرد. ساچمه شات بلاست دارای استحکام بسیار خوبی بوده که این موضوع سبب می شود تا گرد و غبار تولیدی نیز کاهش پیدا کرده و سرعت تمیزکاری نیز زیاد شود.

ساچمه های فولادی شات بلاست در مقایسه با ساینده های معدنی دارای انرژی ضربه ای بیشتری هستند. همین موضوع سبب می شود تا ساچمه شات بلاست هنگام برخورد به سطح مورد نظر، انرژی بیشتری را وارد کند. علاوه بر موارد ذکر شده، ساچمه شات بلاست سطح را برای اعمال پوشش دهی و رنگ آماده می کند. در حقیقت، به محض انجام فرایند شات بلاست، می توان سطح مذکور را رنگ زنی کرد. همچنین ساچمه شات بلاست دارای عوارض زیست محیطی بسیار کم (به دلیل عدم توليد گرد و غبار) بوده و نياز به فضاي كمی برای انبار داري دارند.

ساچمه های فولادی شات بلاست